DEMENTIE, WAT WERKT?

INHOUD

Met het vormingspakket ‘Wat Werkt?’ kunnen zorgorganisaties, opleidingen, thuiszorgvoorzieningen en woonzorgcentra, mantelzorgorganisaties aan de slag om de kennis en vooral de vaardigheden in het communiceren met personen met een vorm van neurocognitieve aandoening/dementie te verbreden en verdiepen. De vormingen kunnen in diverse modules gesplitst worden naargelang de behoeften van het werkveld. ‘Wat werkt?’ wordt met een vraagteken geschreven. De initiatiefnemers pretenderen niet de juiste oplossing voor elke situatie te hebben, het blijft zoeken en daar wil het gerealiseerde audiovisueel materiaal een aanzet toe geven.

‘Wat Werkt?’ bestaat uit een 30-tal videoclips, samen goed voor ca. 7 uur origineel filmmateriaal met getuigenissen, interviews en reportages. Het doel is om aan de hand van deze clips workshops te organiseren met mantelzorgers, opleidingen, professionelen. Een groepsbegeleider bekijkt vooraf het thema en de clips, en zoekt moeilijke woorden, begrippen en achtergrond op. Hij of zij houdt een aantal vragen klaar om met de groep aan de slag te gaan. Telkens wordt bevraagd welke ervaringen de deelnemers hebben en in hoever deze overeenkomen of verschillen met de videogetuigenissen. Centraal staat het samen zoeken/uitwisselen welke tips, attitudes, inzichten en leerpunten kunnen ‘werken’ in een situatie waarmee de deelnemer in de praktijk geconfronteerd wordt.

De projectpartners die dit concept ontwikkelden bieden een vorming aan voor de begeleiders ‘Wat werkt?’. Bij voorkeur zijn dit vormingsverantwoordelijken van voorzieningen en opleidingen. Hieronder kan je alle thema’s en de bijhorende videoclips vinden. Bovendien kan je een begeleidende handleiding downloaden met heel wat suggesties om met het videomateriaal aan de slag te gaan.

Wat werkt? is een project van Thuiszorgcentrum Antwerpen, SEL Amberes, Emmaüs Ouderenzorg/WZH Sint-Jozef, Thomas More Hogeschool Lier, regionaal expertisecentrum dementie Orion ism PGN, Expertisecentrum Dementie Vlaanderen met financiële impulsondersteuning van de provincie Antwerpen, SEL Amberes vzw en Alzheimer Liga Vlaanderen.

Introductie – Peter Bellens (Gedeputeerde provincie Antwerpen)

Zorg voor personen met dementie en hun mantelzorg in perspectief.
Wat, waarom en welke projecten rond dementie ondersteunde de provincie?

Introductie – Jurn Verschraegen (directeur Expertisecentrum Dementie Vlaanderen)

Er bestaat geen standaardrecept voor omgaan met personen met dementie.
Over persoonsgerichte zorg en het lerend vermogen van mensen met dementie.

Introductie – Olivier Constant (communicatiemedewerker Expertisecentrum Dementie Vlaanderen)

Vergeet dementie, onthou mens!
Over de impact van beeldvorming en communicatie op de levenskwaliteit van mensen met dementie en hun naasten.

DOELGROEP

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

WERKWIJZE

Download de handleiding

Download de powerpoint

1) Uit het leven gegrepen: getuigenissen van personen met dementie en hun mantelzorgers

De clips mogen niet gedeeld worden via sociale media of andere dragers dan via de website van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen. Gelieve de privacy van de persoonlijke getuigenissen met de meeste zorg te bewaren en bewaken!

Actief blijven (Vera)

Vera is kinesitherapeute van opleiding. Ze was zelf lesgever ‘Als je niet weet dat je vergeet’, en werkte in een woonzorgcentrum bij personen met dementie op het moment dat ze zelf de diagnose kreeg. Vera blijft sporten en is vrijwilliger op een kinderboerderij.

Honing en honden (Erik)

Erik is al meer dan 30 jaar imker. Hij was tot voor kort verpleegkundige. Erik legt uit hoe hij omgaat met de beperkingen van MCI, mild cognitive impairment of dementie. Hij traint zelf zijn geheugen, oriëntatievermogen en taalkennis en blijft actief met de bijen en de honden, het werken in de tuin, communicatie met anderen, …

Uitkijken naar petanque (Myriam en Roger)

Myriam vertelt over haar echtgenoot Roger, die na CVA een ernstige vorm van afasie en apraxie vertoont (spraakstoornis en handelingsstoornis). Ze vertelt over de zwaarte van het mantelzorgen en het gebruik van hulpmiddelen voor de afasie. Roger toont het scherm waarop hij oefent.

Blijven bewegen … en wat biedt de wetenschap? (Ernst, mantelzorger en Prof. Geneeskunde KU Leuven, departement oncologie)

Ernst getuigt over de aandoening van zijn echtgenote, een atypische vorm van dementie. Bewegen is zijn advies om gezond te blijven. Als arts en onderzoeker (in een ander medisch domein), volgt hij ook de vorderingen op het vlak van dementie …

Een lange aanloop naar FTD (Liliane)

Liliane doet het verhaal van haar echtgenoot Roger die op jonge leeftijd FTD kreeg en hoe hij in verschillende stadia na nog lang thuis gewoond te hebben via de psychiatrie in WZC Ten Kerselaere terecht komt. Ook Nancy, de ‘aandachts-verzorgende’ situeert haar taak.

Parkinson is nog geen dementie (Georgina, bewoonster)

Georgina vertelt over haar persoonlijke ervaring met Parkinson.

Verstrooidheid en nachtmerries – Lewy Body (Jean-Pol en Francine)

Jean-Pol herinnert zich nog heel goed hoe de aandoening begon, hoe de diagnose gesteld werd en welke nachtmerries of wanen hij moest doorstaan. Hij kan gelukkig op Francine rekenen. Samen vormen ze een hecht team.

“Er is veel gebeurd voor de mensen naar hier komen …” (Ria Guns, directeur WZC De Zavel)

Ria Guns licht het zorgbeleid van hun centrum toe. Hoe komen mensen hier terecht? Hoe trachten ze er ‘leven’ mogelijk te maken? Welke veilige grenzen proberen ze te bieden? Hoe bieden ze ondersteuning aan de mantelzorgers?

Loslaten en volhouden: FTD-jongdementie (Linda)

Linda, zelf verpleegkundige, doet het relaas van de ziektegeschiedenis van haar man Rik. Daarbij laat ze geen onderwerp onbesproken. Een beklijvend verhaal over de kracht en onmacht van mantelzorg, de wijzigende zorgbehoefte en visie van een persoon met (jong) dementie en het gebrek aan steun op knooppunten in het leven.

2) Medische beeldvorming, dementie als divers gegeven, diagnose en begeleiding: het belang van een juiste diagnose en het besef van de complexiteit van hersenaandoeningen. Iedere persoon is uniek.

Dementie, een complexe realiteit

Prof. dr. Sebastiaan Engelborghs geeft inzicht in de diverse ziektebeelden die onder de koepelterm ‘dementie’ vallen.

Atypische vormen van dementie

Prof. dr. Sebastiaan Engelborghs legt uit wat specifiek is voor FTD (frontotemporale dementie) en wat er schuilt achter ingewikkelde wetenschappelijke termen zoals ‘posterieure corticale atrofie’.

CVA-vasculaire dementie

Prof. dr. Sebastiaan Engelborghs legt uit wat het verschil is tussen CVA en CVA-dementie. Wat is er specifiek aan de varianten, het verloop en het ziektebesef?

Parkinson, Parkinson-dementie en Lewy Body-dementie

Prof. dr. Sebastiaan Engelborghs legt uit wat Parkinson in de praktijk betekent, wat de link is met dementie en wat specifiek is aan Lewy Body-dementie.

Parkinson is nog geen dementie

Leen Van Olmen, hoofdverpleegkundige WZC Ambroos, geeft toelichting bij de omkadering van bewoners (o.m. Parkinson/dementie).

Zelfzorg

Prof. dr. Sebastiaan Engelborghs legt uit waarom het belangrijk is om steeds de persoon met zijn/haar specifieke noden en wensen centraal te blijven stellen in het zorgproces.

Varianten van jongdementie: FTD (frontotemporale dementie)

Prof dr. Mathieu Vandenbulcke geeft toelichting bij de specifieke gedragskenmerken en het ziekteverloop van mensen met frontotemporale dementie.

Korsakov: niet de drank maar het niet eten/vitamine B1-gebrek

Fons Mertens, huisarts en CRA (coördinerend en raadgevend arts), geeft een introductie in Korsakov als specifieke geheugenstoornis.

Hallucinaties en wanen

Dr. Jan Vanhecke geeft als psychiater handvaten in het omgaan met hallucinaties en wanen en benadrukt in deze ook het belang van het ondersteunen van mantelzorgers.

Syndroom van Down en dementie (Katrien Stessens en Eric Du Meunier)

Katrien Stessens, pedagoge bij Monnikenheide, geeft toelichting bij de link tussen het syndroom van Down en dementie.
Eric Du Meunier, auteur en maatschappelijk groepswerker bij Thuiszorgcentrum Antwerpen en ZZPO, geeft vanuit zijn ervaringen concrete tips in de samenwerking met personen met een beperking.

3) Communicatie met mantelzorgers en personen met dementie of een andere neurocognitieve aandoening: blijven zoeken naar mogelijkheden en verbinding

Voelschorten

Nadia Hainaut (regionaal expertisecentrum dementie Orion ism PGN) stelt het ontwerp en gebruik van een voelschort voor.

De ‘zorgwijzer’

Herman Wauters (regionaal expertisecentrum dementie Orion ism PGN) licht de werking van de zorgwijzer in de communicatie met mantelzorgers toe.

Luisteren, kijken, voelen … tips voor de communicatie met personen met (jong)dementie

Katja Van Goethem (Zorgcirkels Jongdementie) geeft concrete handvaten om mee te stappen in de leefwereld van mensen met (jong)dementie.

Workshop ‘zo of ZO’?

Do’s & don’ts in de dagelijkse omgang met mensen met dementie in concrete situaties: in de bibliotheek, in het zorgproces, tijdens de maaltijd, …

Kansen en mogelijkheden in de communicatie met mensen met dementie (Herlinde Dely – projectmedewerker Expertisecentrum Dementie Vlaanderen)

In elke fase van dementie kan je nog communiceren. Herlinde legt uit hoe je via reminiscentie alle zintuigen van mensen met dementie kunt prikkelen en zo samen op weg kan gaan naar warme herinneringen, gedeelde emoties en nieuwe ervaringen.

Kunstbeleving met personen met dementie (Piet Van Hecke – M HKA Antwerpen)

Het Museum van Hedendaagse Kunst in Antwerpen organiseert speciale rondleidingen voor mensen met dementie.

4) Bijzondere aandachtsterreinen in de zorg voor mensen met dementie: palliatieve zorg, seksualiteit, zingeving en cultuursensitieve zorg

Palliatieve zorg ruim bekeken (Guy Hannes – Palliatief Netwerk Arrondissement Turnhout)

Palliatieve zorg staat niet alleen voor zorg tijdens de laatste levensfase. De zorg voor de persoon die zich in een palliatieve situatie bevindt omwille van een ongeneeslijke chronische aandoening, behoort tot de doelgroep voor de palliatieve zorg. Palliatief Netwerk Kempen werkt daarom een module voor personen met dementie uit. Een persoon met dementie lijdt op diverse levensdomeinen aan de aandoening: fysiek en mentaal, cognitief, relationeel, … Daarom is het ook belangrijk om inzake palliatieve zorg een tijdige zorgplanning uit te tekenen.

Seksualiteit en intimiteit bij dementie (Nelle Frederix – regionaal expertisecentrum dementie Paradox)

Seksualiteit (bij ouderen) zit nog in een taboesfeer, laat staan als er dementie komt bij kijken. We kennen in de praktijk niet alleen grensoverschrijdend en ontremd gedrag, maar ook bewoners in een woonzorgcentrum die intimiteit bij elkaar zoeken. Dit vraagt begeleiding en communicatie, zeker ook voor een eventuele partner die daarmee geconfronteerd wordt.

Zingeving (Prof. dr. Jessie Dezutter)

Zingeving gaat niet alleen om eventuele religieuze of morele begeleiding, maar ook om het zoeken en bespreken van zingevingsvragen met personen met (beginnende) dementie en met de mantelzorgers. In een pluralistische samenleving kunnen verschillende visies naast elkaar staan.

Cultuursensitieve zorg (Ann Claeys en Saloua Berdai – Vrije Universiteit Brussel)

Ann en Saloua vertellen over hun onderzoek naar diversiteit en cultuurspecifieke visies, noden en wensen in de zorg voor mensen met dementie.